โครงการลดการพึ่งพิงยาสูบ

โครงการลดการพึ่งพิงยาสูบ เป็นโครงการที่ควบคุมหรือจำกัดการปลูกยาสูบในพื้นที่ห้าจังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งการบริโภคยาสูบนับวันจะยิ่งเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

สาเหตุที่ทำให้คนในพื้นที่นิยมบริโภคยาสูบเป็นเพราะว่าพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ซึ่งประกอบด้วยจังหวัด สตูล สงขลา ปัตตานี นราธิวาส และยะลา นั้น มีไร่ยาสูบกระจายในหลายชุมชน และมีโรงงานที่สามารถผลิตผลิตภัณฑ์ยาสูบได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “ใบจาก” ซึ่งเป็นยาสูบชนิดหนึ่งที่คนในพื้นที่นิยมเป็นพิเศษ ปัญหาการบริโภคยาสูบจึงมีโอกาสรุนแรงขึ้นในพื้นที่ที่มีการปลูกยาสูบและผลิตใบยา เนื่องจากผู้บริโภคยาสูบเข้าถึงได้ง่าย และสามารถซื้อหายาสูบมวนเองได้ในราคาที่ถูกกว่าราคาในท้องตลาด

โครงการนี้มุ่งเน้นการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน ผู้นำชุมชน ผู้นำศาสนา โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล และแกนนำเยาวชนรุ่นใหม่ในการขับเคลื่อนรณรงค์ลดพื้นที่การปลูกใบยาสูบและเพิ่มช่องทางการสร้างรายได้จากอาชีพเศรษฐกิจทางเลือกยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ ด้วยความรู้ ความสามารถ เพื่อให้เกิดการพออยู่พอกิน นำไปสู่การพัฒนาชุมชนสร้างเป็นชุมชนต้นแบบและขยายผลไปยังชุมชนอื่นๆ ต่อไป

รูปแบบการดำเนินโครงการ (คิด – ค้น – คุย – ขยาย)

1. ประชุมวางแผนการทำงานและคัดเลือกพื้นที่กลุ่มเป้าหมาย
2. ลงพบปะพูดคุยกับพื้นที่กลุ่มเป้าหมาย สำรวจข้อมูลการปลูกใบยาสูบในพื้นที่เป้าหมาย
3. วิเคราะห์บริบทและทุนทางสังคมของชุมชนโดยการจัดเวทีประชาคมวิเคราะห์พื้นที่ต้นแบบ เพื่อค้นหา Good practice ของรูปแบบลดการพึ่งพิงยาสูบในชุมชน (ตนเอง ครอบครัว ชุมชน)  “คิด : ร่วมคิดวิเคราะห์ (Analyze)”
4. สร้างความเข้าใจและเข้าถึงข้อมูลอันตรายของยาสูบของคนในพื้นที่ปลูกใบยาสูบ ร่วมออกแบบ พัฒนา และสร้างกระบวนการมีส่วนร่วม สู่การปรับเปลี่ยน ลด ละ  เลิก การปลูกใบยาสูบในชุมชน “ค้น : ร่วมค้นหา ออกแบบ และพัฒนา (Design and  Develop)”
5. สร้างเยาวชนรุ่นใหม่ เข้าใจและเข้าถึงข้อมูลพิษภัยของใบยาสูบ
6. “แลกเปลี่ยนเรียนรู้ สู่การพัฒนา” (ชาวบ้าน + เยาวชน)  “คุย : การแลกเปลี่ยน (Exchange)”
7. เรียนรู้พื้นที่ “เศรษฐกิจพอเพียง”
8. กิจกรรม ถอดบทเรียน ข้อเสนอแนะโครงการที่จะขับเคลื่อนต่อยอดขยายผลต่อไป “ขยาย : การขยายผล (Scale up)”